Vườn Quốc gia Cúc Phương là khu bảo tàng thiên nhiên, khu rừng đặc dụng nằm trên địa phận thuộc ba tỉnh Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa.
Được thành lập ngày 7/7/1962 theo quyết định 72-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Cúc Phương đã trở thành Vườn nhà nước trước nhất và cũng là đơn vị bảo tàng thiên nhiên trước hết của Việt Nam.
Nơi đây có hệ động thực vật phong phú, đa dạng, mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới; là nơi phát hiện và bảo tồn nhiều loài động thực vật có nguy cơ tuyệt diệt cao.
Đây là Vườn nhà nước trước tiên của Việt Nam thực hiện nhiều sản phẩm du lịch có bổn phận với môi trường, được quốc tế bình chọn là Điểm đến hàng đầu châu Á liên tiếp từ năm 2019-2022.
Nhiều sản phẩm du lịch tiềm năng
Với sự đa dạng về hệ động, thực vật cùng bề dày của công tác quản lý, bảo vệ, nghiên cứu, Vườn Quốc gia Cúc Phương đã chú trọng phát triển du lịch sinh thái, đặc biệt là loại hình du lịch sinh thái gắn với công tác cứu hộ, bảo tàng tại Vườn. Để vận hành, khai hoang tốt hơn các loại hình du lịch, đại diện Vườn nhà nước Cúc Phương cho biết vẫn còn nhiều việc phải hoàn thiện.
[Giải chạy Cúc Phương Jungle Paths thu hút 2.500 vận động viên]
Du lịch phối hợp với các hoạt động thể thao là một trong những sản phẩm được đánh giá có nhiều tiềm năng mà Vườn Quốc gia Cúc Phương hướng đến khai thác và phát triển.
Qua 2 năm tổ chức giải chạy “Cúc Phương Jungle Paths” đã góp phần truyền bá, giới thiệu vẻ đẹp, sức hấp dẫn của thiên nhiên, lịch sử, văn hóa, thực hiện chiến lược bảo tồn và phát triển bền vững Vườn Quốc gia trước tiên của Việt Nam.
Nhằm tuyên truyền về công tác bảo tồn tự nhiên, Vườn nhà nước Cúc Phương đã tính tình các cự ly chạy hiệp với vận khích lệ; bố trí khu vực chạy ở các cự ly khác nhau; trong đó, đẵn ở vùng đệm, phân khu hồi phục sinh thái, phân khu hành chính dịch vụ; chỉ bố trí khoảng 300 vận khích lệ chạy qua vùng lõi của Vườn.
Ngoài vận khích lệ Việt Nam, giải chạy thu hút sự tham dự của hơn 100 vận động viên đến từ 26 nhà nước trên thế giới. Sau 2 mùa giải, công tác bảo tàng thiên nhiên cũng như bảo vệ các loài động vật hoang dã đã lan tỏa sâu rộng đến người dân trong nước và du khách quốc tế.
Vận cổ vũ Vũ Tiến Việt Dũng, 39 tuổi đến từ Hà Nội, đoạt giải Nhì cự ly 100km tại giải chạy “Cúc Phương Jungle Paths 2023,” san sẻ anh có 2 năm dự giải chạy vào năm 2022 và 2023. Năm nay, anh có hơn 16 tiếng chạy trải nghiệm các cung đường trong Vườn Quốc gia Cúc Phương, qua nhiều làng bản, có sông, suối, nhiều đá tai mèo, không khí trong sạch, mang nét đặc trưng của Cúc Phương.
Bên cạnh đó, tour “Về nhà” (được Vườn Quốc gia Cúc Phương tổ chức từ tháng 3/2021) đã khiến nhiều du khách, nhất là các “du khách nhí” rất xăm khi được trải nghiệm và đồng hành cùng công tác tái thả động vật hoang dã sau cứu hộ. Tour du lịch gắn với việc lần trước hết một vườn Quốc gia cho phép du khách tham dự trải nghiệm và đồng hành cùng công tác này.
Ông Nguyễn Văn Chính (đứng ngoài cùng bên trái), Giám đốc Vườn nhà nước Cúc Phương, dẫn đoàn dự hoạt động thả động vật về rừng. (Ảnh: VQG Cúc Phương)
Theo đại diện Vườn nhà nước Cúc Phương, mục đích của tour “Về nhà” là lan tỏa tình yêu và sống có bổn phận với thiên nhiên hơn. Khi chứng kiến phút chốc động vật được “hồi sinh” trở về “mái nhà” của thiên nhiên, mỗi du khách như được đón nhận năng lượng từ rừng già bằng cảm nhận riêng của mình; đồng thời, xác định sứ mạng chuyển tải thông điệp đến gia đình, người thân về trách nhiệm xã hội vì đích phát triển bền vững.
>>>Có thể bạn quan hoài:
Nâng cao ý thức, tình yêu tự nhiên trong thế hệ trẻ
Vườn nhà nước Cúc Phương có diện tích 22.408ha, là một trong những nơi có tính đa dạng sinh học cao của Việt Nam với nhiều loài động thực vật quý hiếm có tên trong Sách đỏ. Bên cạnh sự đa dạng của thảm thực vật, hệ động vật ở đây rất phong phú và độc đáo.
Vườn Quốc gia còn là bảo tàng thiên nhiên tiệt, lưu giữ nhiều vết tích của sự sống từ thời tiền sử cho đến ngày nay. sang các tuổi phát triển, Cúc Phương đã dần hình thành, xây dựng và vận hành thành công mô hình quản lý, bảo vệ, nghiên cứu, khai khẩn du lịch sinh thái nhằm giáo dục, nâng cao nhận thức bảo tồn thiên nhiên.
Trên cơ sở tiềm năng về đa dạng sinh học, cảnh quan thiên nhiên, Vườn Quốc gia đã tổ chức được “hệ sinh thái” du lịch với nhiều chương trình và sản phẩm có nghĩa vụ với môi trường như hành trình hồi sinh, tour “Về nhà” dành để chăm sóc, cứu hộ các loài động vật hoang dã; trại hè “Lớn lên cùng đại ngàn” để giáo dục, nâng cao ý thức và tình yêu tự nhiên tới các đời học trò, sinh viên… Đặc biệt, tour du lịch trải nghiệm “Về nhà” được các chuyên gia đánh giá là Top 10 du lịch độc đáo tại Việt Nam.
Ông Nguyễn Văn Chính, Giám đốc Vườn Quốc gia Cúc Phương san sớt Cúc Phương lấy trọng tâm hướng đến là học trò, sinh viên và các nhà nghiên cứu để phát triển định hướng du lịch sinh thái gắn với tuyên truyền thực hiện việc bảo vệ rừng, bảo tàng đa dạng sinh vật học, góp phần sớm tự chủ tài chính và phát triển bền vững.
Anh Đỗ đại đăng khoa trò chuyện với Voọc chà vá chân nâu – loài Voọc được suy tôn là “nữ hoàng” của các loài thú linh trưởng. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)
Vườn Quốc gia sẽ vỡ hoang sâu hơn những tour, tuyến mang đậm nghĩa vụ với môi trường. Mỗi du khách đến đây đều được trải nghiệm, kể chuyện và truyền tải thông điệp về việc đồng hành cùng Vườn nhà nước Cúc Phương trong cầm bảo tồn đa dạng sinh vật học ở Việt Nam.
Theo ông Gareth O’Hara, Giám đốc Lữ hành Á Châu, hàng năm, đơn vị kết hợp với Vườn Quốc gia Cúc Phương đưa khoảng 1.000 học sinh, sinh viên trong và ngoài nước tham quan, trải nghiệm tại khu vực động Người Xưa; cây cổ thụ, xem chim, thú đêm; chinh phục đỉnh cao Mây Bạc (là nóc nhà Cúc Phương); xuyên rừng ngủ bản; trải nghiệm tìm hiểu đời sống, văn hóa, tri thức bản địa và các hoạt động giao lưu văn nghệ… Qua đó, du khách có những trải nghiệm độc đáo, song song lan tỏa được ý thức, bổn phận trong việc bảo tàng thiên nhiên.
Ông Phạm Duy Phong, Phó Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình, cho biết những năm gần đây, tỉnh đã định hướng để phát triển thêm loại hình du lịch gắn với cứu hộ, bảo tàng thiên nhiên. Đây là một trong những xu thế trong ngày mai được cư dân tỉnh thành cũng như cư dân ở một số địa phương xăm, muốn tìm hiểu.
Thời gian tới, ngành du lịch tỉnh tiếp kiến tụ hội vào công tác truyền bá, thúc đẩy đối với loại hình du lịch này để cuộn du khách quan tâm và trải nghiệm. Theo đó, ngành sẽ đẩy mạnh, tận dụng tối đa các loại hình truyền bá trên mạng thông tin từng lớp, Internet, hội nghị, hội thảo, ấn phẩm; tham dự các hội chợ du lịch quốc tế trong và ngoài nước để tiếp cận, chủ động đưa thông báo đến du khách cũng như các đối tác cung cấp dịch vụ du lịch nhằm phát triển loại hình du lịch này.
Phó Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình nhận định đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái gắn với cứu hộ, bảo tồn cần có kế hoạch, chính sách bảo vệ rừng, tài nguyên thiên nhiên. Việc xây dựng thêm nhiều sản phẩm mang tính trải nghiệm cho du khách là cấp thiết nhưng lưu ý không làm tổn hại đến thiên nhiên, hướng tới bảo vệ môi trường. Đó mới là cách làm du lịch sinh thái đúng, bền vững.
Vườn nhà nước Cúc Phương hiện có 2.234 loài thực vật, chiếm 17,27 % trong tổng số loài thực vật của Việt Nam. Bước vào rừng già nguyên thủy của Cúc Phương, con người cảm thấy sững sờ, nhỏ bé khi lọt vào thế giới hoang sơ đậm màu xanh kỳ vĩ trường tồn. Hàng chục người ôm mới hết chu vi những cây đại thụ tuổi ngàn năm cao trọc trời từ 45m đến 75m, sống âm thầm trước bão táp nắng mưa mà trở lên khổng lồ.
Để đứng vững chúng phải có bộ rễ thật khổng lồ, phần chìm sâu dưới lòng đất, phần nổi dựng đứng như thành, chạy dài hàng chục mét. Như cây Đăng cổ thụ cao 45m, đường kính 5m; cây vù hương cao 45m, đường kính 2,5m; cây chò chỉ cao 70m, đường kính 1,5m với hệ thống bạnh vè cao chừng 10m chạy dài 20m tựa như bức tường thành; cây chò xanh ngàn năm cao 45m chu vi gốc 25m.
Chẳng thua kém thế giới thực vật, khu hệ động vật Cúc Phương cũng rất đa dạng và phong phú. Theo số liệu điều tra mới nhất Cúc Phương có 135 loài thú, 336 loài chim, 122 loài bò sát và lưỡng thê, 66 loài cá và gần 2000 loài sâu bọ. Trong các loài thú ở Cúc Phương, nhiều loài đã được xếp vào loại quý hiếm, như báo gấm, báo lửa, gấu ngựa, … và nhiều loài đặc hữu như sóc bụng đỏ, các loài linh trưởng như khỉ mặt đỏ, khỉ vàng, vượn.
Đặc biệt, ở Cúc Phương có một loài thú linh trưởng quý hiếm, không còn tồn tại ở bất cứ nơi nào khác trên thế giới ngoài Việt Nam, đó là loài Voọc mông trắng. Chính thành thử, loài voọc này đã được chọn làm biểu tượng của Vườn nhà nước Cúc Phương.
Thế giới sâu bọ ở Cúc Phương cũng đa dạng muôn hình muôn vẻ. Trước những kẻ thù, các loài sâu bọ nhỏ bé yếu đuối, chỉ có cách ẩn mình lẩn tránh. Có loài được tạo hóa cho phép tàng hình, như loài bọ lá thân hình giống như chiếc lá tươi khi chúng ẩn mình hòa vào cỏ cây thì khó có đôi mắt rặt nào biết được. Còn loài bọ que y hệt cành cây nhỏ, ngẳng nghiu, nhỡ ra, đây cũng thực thụ là những tuyệt tác của tạo hóa. Mùa bướm nở, rừng già như trẻ lại, tưng bừng nhấp nhánh ánh vàng, bướm nhiều vô thiên lủng đủ dạng, đủ màu phơi bày một bức tranh kỳ ảo. vì vậy Cúc Phương được chọn là điểm đến của nhiều du khách trong kỳ nghỉ Hè./.
Hải Yến (TTXVN/Vietnam+)